1. Giới thiệu chung về cây nho
Nho là một loại cây dạng dây leo thân gỗ, quả mọng nước, phổ biến là các loài cây thân leo thuộc chi Nho (Vitis), thuộc họ nho (Ampelidaeae). Phần lớn nho được thu hoạch từ loài được trồng là Vitis vinifera. Quả nho mọc thành chùm từ 6 đến 300 quả, chúng có màu đen, lam, vàng, lục, đỏ-tía hay trắng. Khi chín, quả nho có thể ăn tươi hoặc được sấy khô để làm nho khô, cũng như được dùng để sản xuất các loại rượu vang, thạch nho, nước hoa quả, mật nho, dầu hạt nho.
Trong nho các hợp chất đã được tìm thấy, chúng có liên quan đến việc phòng chống ung thư, các bệnh tim mạch, làm suy hóa các bệnh liên quan đến thần kinh và các bệnh tật khác.
Trên thế giới diện tích được dùng để trồng nho chiếm gần 7,6 triệu ha. Ở Việt Nam diện tích trồng nho khoảng 3.000 ha, trong đó khu vực tỉnh Ninh Thuận chiếm hơn 80%, số còn lại được trồng rải rác ở một số tỉnh lân cận và các tỉnh miền Bắc.
Ngày nay, người ta tạo ra các giống nho không hạt và là một đặc điểm được đánh giá cao. Các giống không hạt hiện nay đã chiếm một tỷ lệ áp đảo trong số các giống nho trồng để ăn quả tươi.
2. Canh tác cây nho với Phân bón Miền Nam
2.1. Chuẩn bị giống và đất trồng
– Nho giống và Phương pháp nhân giống
Có nhiều giống tốt nhất hiện nay như: nho đỏ, nho xanh, nho chuỗi ngọc, nho thân gỗ, nho ngón tay, nho rừng, … Cần chọn cây giống phù hợp với điều kiện nơi trồng, chọn giống cây khỏe, cứng cáp, không bị sâu bệnh hại.
Nhân giống cho nho chủ yếu có các phương pháp chính như: phương pháp cắm cành (sử dụng phổ biến), phương pháp chiết cành và phương pháp ghép mắt.
– Đất trồng
Loại đất nên chọn là khu đất cao, thoát nước tốt, cày bừa đất phơi ải kỹ, vệ sinh sạch cỏ rác, cây ký chủ gây bệnh trên ruộng trồng. Nếu không đo đếm được độ pH (pH < 5,5) thì phải bón vôi bột, liều lượng từ 500-700 kg/ha. Có thể dùng canxi nitrat Ca(NO3)2. Không nên dùng bột đá, bột vỏ sò hay thạch cao.
2.2. Bón lót
Đào hố với kích thước tối thiểu là 40x40x40cm. Sau khi chuẩn bị xong hố trồng, hỗn hợp đất trồng bao gồm: phân hữu cơ, phân NPK và đất được trộn đều và cho vào hố, cụ thể như sau:
– Sử dụng Phân hữu cơ SFJC Bio–Gold G.A.P với lượng bón từ 250-300 gr/cây. Phân Hữu cơ SFJC Bio Gold G.A.P là một sản phẩm của Công ty cổ phần Phân bón Miền Nam, dạng phân bón sạch, được sản xuất từ 100% nguyên liệu thực vật, phù hợp trong canh tác G.A.P, có 55% Hữu cơ, Đạm tổng hợp từ tự nhiên, Acid Humic, Acid Fulvic, nấm Trichoderma .v.v., góp phần tạo ra hệ sinh thái đất ổn định, gia tăng hiệu quả hoạt động của các yếu tố vi sinh vật có lợi, hạn chế các chủng nấm gây hại, hạn chế rữa trôi các yếu tố dinh dưỡng, kích thích khả năng ra rễ non nhiều hơn, cây trồng có bộ rễ khỏe hơn đồng thời hạn chế sự thoái hóa và bạc màu của đất trồng.
– Sử dụng kết hợp với Phân bón miền Nam NPK 5-10-3+9.9 HC, với lượng bón từ 200-250 gr/cây, giúp tạo môi trường sinh trưởng cho bộ rễ cây nho phát triển mạnh, điều tiết dinh dưỡng đa lượng nhờ sự kết hợp với hữu cơ trong sản phẩm. Ngoài ra, hàm lượng NPK phù hợp cho giai đoạn kiến thiết cơ bản của cây trồng.
2.3. Bón thúc
a. Giai đoạn kiến thiết cơ bản
Thời kỳ này kéo dài khoảng 7-8 tháng. Giai đoạn này nên bón phân khoảng 1 tháng hoặc 1 tháng rưỡi một lần.
Cách bón: Bón xung quanh gốc kết hợp xới xáo xung quanh vùng rễ, lần đầu cách gốc 10 cm, các lần kế tiếp xới xa dần cách gốc 20 cm, bón xong tưới nước ngay.
Sử dụng Phân bón Miền Nam NPK 20-20-15+TE (dạng hạt). Đây là sản phẩm thế hệ mới của Công ty Phân bón Miền Nam, tích hợp đầy đủ thành phần hàm lượng dinh dưỡng cao tác động nhanh đến quá trình phát triển đâm chồi, phân nhiều cành quả, giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh. Thời gian bón 7-8 tháng. Liều lượng từ 50-70 gr/cây/lần. Nên bổ sung thêm sản phẩm Phân hữu cơ SFJC Bio-Gold G.A.P với lượng bón từ 300-500 gr/cây/lần.
b. Thời kỳ kinh doanh
– Xới sâu vào đất 20-25 cm cách gốc 50 cm dọc theo hàng nho để cắt đứt những rễ nhỏ và bón phân theo một dải rộng 20 cm dưới độ sâu 15-20 cm, phân được trộn đều và lấp kín. Cách bón này chỉ nên thực hiện ở lần bón thứ nhất (tức sau cắt cành 2-3 ngày).
– Các lần bón sau nên bón theo tán cây cách lần bón trước 15-20 cm dọc theo dải phân trên.
* Bón theo các đợt sau:
– Đợt 1: Trước cắt cành 15 – 20 ngày:
+ Sau mỗi vụ thu hoạch, chúng ta bắt đầu thực hiện chế độ đặc biệt như cắt nước, bón phân hợp lý, khi thấy nho đã sung sức trở lại thì cắt cành.
+ Bón kết hợp Phân hữu cơ SFJC Bio Gold G.A.P với lượng bón từ 400-500 gr/cây và Phân bón Miền Nam NPK 13-13-13+TE, liều lượng 250-300 gr/cây. Loại phân bón NPK này là sản phẩm cung cấp hàm lượng đạm, lân và kali với tỉ lệ tương đương, ngoài ra còn bổ sung thành phần vi lượng giúp cho cây nho phát triển cân đối ở kỳ đầu sinh trưởng. Cây nho phát triển tốt về cành quả và bộ lá làm tiền đề cho giai đoạn sinh dưỡng; ra bông nhiều; hạn chế rụng trái non. Ngoài ra, có thể sử dụng Phân bón Miền Nam NPK 15-15-15 New+TE có sử dụng thành phần SOP, giúp tăng độ giòn và ngọt của trái. Với liều lượng bón từ 200-250 gr/cây.
+ Rạch hàng cách gốc 40-50 cm hoặc cuốc lỗ cách gốc và cách nhau khoảng 20 cm sau đó rải đều phân, lấp đất và tưới nước.
– Đợt 2: Sau cắt cành 3 ngày đến khi trắng quả (có phấn)
+ Bón Phân bón Miền Nam NPK 15-9-20+TE, liều lượng 400-500 gr/cây. Giai đoạn nuôi lớn trái này, nhu cầu dinh dưỡng đạm và kali tăng cao, và chính giai đoạn này, sự trao đổi chất về sinh thực trong cây rất mạnh. Kali đóng vai trò quan trọng, đẩy mạnh quá trình hút dinh dưỡng (nhựa nguyên) gồm đạm, lân, kali và vi chất, từ đó tạo ra sinh khối của quả. Ngoài ra kali còn có vai trò tạo ra chất lượng sản phẩm, ngon, giòn, ngọt và chống lại điều kiện bất lợi như rụng trái, sương muối, các bệnh hại tấn công.
+ Rạch hàng cách gốc 40-50 cm hoặc cuốc lỗ cách gốc và cách nhau khoảng 20 cm sau đó rải đều phân, lấp đất và tưới nước.
– Đợt 3: Trắng quả đến chín bói
+ Bón Phân bón Miền Nam NPK 15-9-20+TE, với liều lượng 300-350gr/cây. Trong đợt bón này, nhằm duy trì quá trình nuôi trái, ổn định đến thời kỳ chín, hạn chế nứt trái, thối trái.
+ Rạch hàng cách gốc 40-50 cm hoặc cuốc lỗ cách gốc và cách nhau khoảng 20 cm sau đó rải phân, lấp đất và tưới nước.
Lưu ý: Các đợt bón phân nên kết hợp với việc làm cỏ, vệ sinh vườn trại.
Ở thời kỳ kinh doanh, ngoài phân bón gốc sử dụng các loại NPK còn có thể sử dụng kèm các loại Phân bón lá Yogen 32 Canxi-Bo, Yogen No4, Yogen 16, … dưỡng hoa, dưỡng trái, phân hóa mầm hoa, hạn chế rụng trái, nuôi lớn trái, hạn chế nứt trái, tăng độ ngọt và trái nho giòn hơn.
2.4. Kỹ thuật trồng nho
Sau khi đào hố, bón phân thì tiến hành trồng nho, cụ thể như sau:
– Đối với cây rễ trần:
+ Cắt tỉa bớt rễ nếu quá dài. Nếu thân cây quá dài, cũng cần cắt bớt, chỉ để lại 4-5 mắt tính từ mắt ghép lên;
+ Sau khi nhận cây về, đem ngâm nước khoảng 60-90 phút rồi mới mang ra trồng.
– Đối với cây giống có bầu đất:
+ Bóc bỏ túi ni-lông đặt cây vào hố đã có hỗn hợp đất và phân trộn, vun ém đất chặt xung quanh bầu.
+ Nếu cây đang có hoa và quả thì cắt bỏ, cắt bỏ cả ngọn, chỉ đề lại 5 chồi tính từ đầu cành.
Lưu ý:
– Mật độ, khoảng cách trồng: hàng cách hàng: 2,5 m, cây cách cây (1,5 – 2 m).
– Thời vụ: Nên trồng vào các tháng 11, đến tháng 1 năm sau, trồng sau khi đã kết thúc thời vụ có mưa.
3. Chăm sóc và biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại
3.1. Đặc điểm sinh học
Cây nho có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau, tuy nhiên, để có cây nho tốt cả về chất lượng lẫn số lượng quả cần trồng nho trên đất phù sa ven sông, loại đất giàu dinh dưỡng, tơi xốp, thoát nước dễ.
– Độ pH thích hợp cho nho nằm trong khoảng 5,5 -7,5.
– Cây ưa ánh sáng vì thế cần trồng nho ở vùng nhiều ánh sáng.
– Thích hợp với khí hậu khô, không mưa nhiều.
– Nho là loài cây cần khá nhiều nước nhưng không chịu được ngập úng.
3.2. Nước và hệ thống quản lý
Về quản lý, điều chỉnh nước đối với cây nho có thể áp dụng các biện pháp tưới khác nhau và phụ thuộc vào thiết kế vườn. Lượng nước tưới phụ thuộc vào độ ẩm của đất và điều kiện thời tiết khí hậu. Cần chú ý những điểm sau:
– Sau khi trồng cần tưới nước ngay.
– Trời mưa tìm cách thoát nước nhanh nhất.
Hệ thống tưới có thể áp dụng các hình thức sau:
– Tưới nước tiết kiệm: Sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt treo lên hàng dây thép để tránh bị tắc nghẽn, tưới nhỏ giọt với khoảng cách nhỏ giọt 50 cm và lưu lượng nhỏ giọt 1,6 lít/giờ, tần suất 2 ngày tưới 1 lần, mỗi lần tưới khoảng 1- 1,5 giờ.
– Tưới tràn: Định kỳ 5 – 7 ngày tưới một lần tùy theo từng khu vực, ẩm độ đất cụ thể. Cần tưới đủ ẩm, giữ ẩm đất 60-70%, không tưới nhiều gây úng và làm cho cây nho phát triển yếu.
3.3. Kỹ thuật làm giàn và bấm tỉa
– Cần làm giàn cho Nho để cây đạt được năng suất tốt nhất. Sau 2 tháng, cây có thể cao 1,8-20 m thì bấm ngọn. Cọc có chiều cao khoảng 2,5 m, giăng dây thép theo chiều ngang và dọc cho chắc chắn. Chọn ngọn khỏe nhất buộc cẩn thận lên sào, những chồi phụ và hoa mới phát sinh đều phải cắt bỏ đến tận nách lá.
– Khi ngọn chính phát triển đã cao tới giàn, một gốc nho chỉ nên để lại 2,3 cành cấp 1. Các cành cấp 1 này sẽ trở thành các tay, chiều dài khoảng 1 m cần thực hiện cắt ngọn để lại trên mỗi tay nho vài cành cấp 2, những cành cấp 2 này gọi là cành quả và được buộc vào giàn dây thép.
-Sau khi trồng 1 năm cần cắt hết cành lá đã có, chỉ để lại cành quả, mầm dự trữ ở chân cành quả; mật độ cành hợp lý: 6-8 cành/m2.
4. Biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại
4.1 Yêu cầu
– Bảo đảm an toàn cho người sử dụng.
– Hạn chế tối đa ô nhiễm môi trường, dùng thuốc Bảo vệ thực vật có nguồn gốc tự nhiên.
4.2 Biện pháp tổng hợp phòng trừ sâu bệnh hại nho
a. Biện pháp canh tác
– Bón phân cân đối.
– Làm giàn nho nên cách ly nhau tạo sự thông thoáng.
– Vệ sinh đồng ruộng thu dọn tàn dư thực vật, tỉa bỏ trái lá bệnh, chồi nách, chồi yếu đem ra khỏi vườn tiêu hủy. Tuyệt đối không đổ xuống mương nước.
– Hệ thống thoát nước tốt.
– Khi đang có dịch bệnh xảy ra nên tìm cách hạn chế sự lây lan từ ruộng này sang ruộng khác.
– Trên một vùng nên tổ chức cùng cắt nho một lúc sẽ rất thuận lợi cho công tác chăm sóc và hạn chế sâu bệnh lây lan .
– Duy trì mật độ cành hợp lý: 6-8 cành/m2 .
– Thường xuyên loại bỏ cành, chồi nách yếu.
– Không nên trồng xen một số cây như xoài, ớt, hành, tỏi dưới giàn nho hoặc gần giàn nho.
b. Sử dụng thuốc sinh học
Ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học. Hiện nay có khá nhiều loại chế phẩm thuốc sinh học được sản suất trong nước và nước ngoài dùng có hiệu quả, an toàn với sản phẩm và người sử dụng.
c. Biện pháp hóa học
Áp dụng biện pháp này khi thật cần thiết với nguyên tắc 5 “Không” như sau:
– Không sử dụng thuốc quá độc.
– Không sử dụng thuốc lâu phân hủy.
– Không sử dụng các loại thuốc có hoạt chất sử dụng quá cao.
– Không dùng quá liều chỉ định.
– Không sử dụng thuốc trong thời gian cách ly sắp thu hoạch.
Nên áp dụng các loại thuốc thuộc nhóm ít độc, đó là nhóm 3, 4. Cụ thể được hướng dẫn trên nhãn thuốc phòng trị từng loại sâu bệnh.
5. Thu hoạch
– Thu hoạch: vào sáng sớm hoặc chiều mát.
– Đúng thời gian sinh trưởng của giống từ 100-115 ngày, tuỳ theo mùa.
– Đúng màu sắc của giống: màu đỏ tươi, đỏ sậm. Màu đỏ đều chùm quả.
– Ăn có vị ngọt, mùi thơm./.
Sưu tầm và Biên soạn
KS. Lê Minh Giang
